انواع فاضلاب بیمارستان

انواع فاضلاب بیمارستان از نظر امکان تخلیه به شبکه فاضلاب به سه دسته کلی زیر طبقه بندی می شوند.

• دسته اول : تخلیه به شبکه فاضلاب مجاز است.
• دسته دوم: تخلیه به شبکه فاضلاب نیازمند بررسی و اخذ مجوز از شرکت آب و فاضلاب است.
• دسته سوم: تخلیه به شبکه فاضلاب مجاز نمی باشد.

واگذاری انشعاب فاضلاب بیمارستانی تنها در شهرها و یا روستاهایی امکان پذیر است که شبکه فاضلاب به تصفیه خانه در مدار بهره برداری متصل باشد.

دندان پزشکی

فعالیت های دندان پزشکی در بیمارستان تولید فاضلاب هایی می نماید که به سه دسته زیر تقسیم بندی می شود:

• آب حاصل از شستشوی دهان بیمار
• فاضلاب حاصل از جداکننده های آمالگام
• مایع بی حس کننده حاصل از سرنگ ها

 

آب حاصل از شستشوی دهان را میتوان از طریق اسپیتون دندانپزشکی به شبکه تخلیه نمود.

جداکننده آمالگام بایستی برای تمام واحدهای دندانپزشکی نصب شده باشد.

مایعات بیحس کننده داخل سرنگ ها نبایستی به شبکه تخلیه شود بلکه در داخل سرنگ نگهداری شده و در داخل ظروف زرد رنگ درب دار مناسب سوزنهای نوک تیز دفع شوند.

پاتولوژی و خدمات آزمایشگاهی

بخش پاتولوژی و آزمایشگاههای مرتبط با آن روزانه صدها آزمون پزشکی و تشخیصی انجام می دهد. این خدمات شامل هماتولوژی، میکروبیولوژیکی، بانک خون، سرولوژی، ویروس شناسی، پاتولوژی، جراحی نورولوژی و هیستوپاتولوژی می باشد.

عملکرد هر کدام از این آزمایشگاهها متفاوت بوده و از فرآیندهای کاملا مجزایی تشکیل شده است. بسیاری از این فرآیندها تولید فاضلاب های مایع می کنند. در اینجا با در نظر گرفتن مواد شیمیایی تعیین میکنیم که چه فاضلاب هایی را می توان به شبکه فاضلاب تخلیه نمود.

• مقادیر کم معرف ها و رنگ دانه ها را می توان با رقیق سازی با آب شیر به شبکه جمع آوری فاضلاب تخلیه نمود.
• مایعات شیمیایی آزمایشگاهی با حجم کم، الکل و استون اضافی و سایر حلالها نبایستی با کمک آب و از طریق سینک به داخل فاضلاب وارد شوند، بلکه دفع این دسته از مواد شیمیایی نیز توسط فرد ذیصلاح و مطابق با دستورالعملهای اجرایی خود دفع گردد.
• جیوه بایستی توسط کیت جمع کننده آن جمع آوری شود و توسط فرد ذیصلاح و مطابق با دستورالعملهای اجرایی خود دفع گردد.

داروخانه

بخشهای دارویی بیمارستانها وظیفه تهیه دارو برای بخشهای مختلف و نیز بیمارانی که از بیمارستان مرخص می شوند را برعهده دارند. روزانه داروهای زیادی تجویز می شوند که یا از طریق خوراکی یا از طریق تزریق درون وریدی برای بیماران مورد استفاده قرار می گیرند. بیمارستانها تولید کننده مقادیر زیادی از ضایعات دارویی که شامل داروهای مصرف شده، داروهای تاریخ گذشته که در انبار نگهداری می شوند، می باشد.

وجود این ترکیبات در محیط های آبی تهدیدی برای محیط زیست خواهد بود.

طبقه بندی مواد زائد دارویی بیمارستانی

براساس این تقسیم بندی مواد زائد دارویی بیمارستانی را می توان به سه دسته زیر تقسیم بندی نمود:

• مواد دارویی سیتوتوکسیک یا سیتواستاتیک :

مواد دارویی که در این دسته قرار می گیرند دارای یک یا چند ویژگی خطرناک مانند سمیت، سرطان زایی، سمیت برای باروری و جهش زایی می باشند. این دسته از مواد تحت هیچ شرایطی نبایستی به داخل شبکه فاضلاب تخلیه شوند. این ممنوعیت شامل رقیق سازی این مواد و حتی ظروف نگهدارنده آنها با آب می شوند.

امکان تخلیه مواد دفعی بدن بیماران ( ادرار و مدفوع ) که حاوی مواد متابولیست شده می باشد از طریق توالت به شبکه فاضلاب وجود دارد.

مواد دارویی سیتوکسیک باید در داخل ظروف مخصوص براساس دستورالعمل های وزارت بهداشت و درمان نگهداری شود و براساس توصیه های آن وزارتخانه دفع گردد.

• مواد فعال دارویی :

موادی که دارای اجزا تشکیل دهنده فعال دارویی می باشند شامل واکسنها، سرمها، داروهای کنترل شده و همچنین داروهای متعلق به بیمارانی که با خود به بیمارستان می آورند، نبایستی به داخل شبکه فاضلاب دفع شوند.

شستشوی ظروف حاوی این داروها و بسته بندی داروهای مصرف شده می تواند حاوی مواد فعال دارویی بوده و تخلیه آن به داخل شبکه ممنوع است. این دسته از مواد بایستی از طریق زباله سوز دفع شوند.

• مواد فعال غیر دارویی:

مواد فعال غیر دارویی شامل ترکیباتی هستند که از نظر دارویی فعال نبوده و ویژگی های خطرناک از خود نشان نمی دهند. برای مثال می توان به محلول گلوکز، محلول نمک و مواد مایع مغذی و مکمل اشاره کرد. این مواد را می توان از طریق سینک البته به میزان کم ( کمتر از یک لیتر ) به داخل شبکه دفع نمود.

 

بخش خدمات استریل کردن

بسیاری از بیمارستان ها دارای بخش خدمات شستشو و آلودگی زدایی لوازم پزشکی مورد استفاده در اتاق عمل و اعمال سرپایی می باشند. این بخشها معمولا بخش خدمات شستشو و استریل نامیده می شوند. در برخی اوقات برای استریل نمودن و گندزدایی نمودن از خدمات بخش خصوصی استفاده می گردد.

بخش استریل

این بخش دو نوع فاضلاب تولید می کند:

• فاضلاب ناشی از گندزدایی
• فاضلاب ناشی از استریلیزاسیون

فاضلاب ناشی از فرآیندهای بالا شامل مواد زیر می باشند:

• مایعات بدن
• برخی از بافتهای بدن
• مواد گندزدا

گندزدایی

گندزدایی لوازم پزشکی به طور معمول در ظروف مجزای شستشو انجام می گیرد. این دستگاهها شستشو دهنده فاضلابی تولید می کنند که حاوی دترجنت با PH بالاست. دمای این آب بالا بوده و به بالای 90 درجه سانتی گراد می رسد. در صورتیکه PH این دسته از فاضلاب در محدوده فاضلاب شهری باشد و نیز دمای آن زیر 45 درجه سانتیگراد باشد، تخلیه به شبکه فاضلاب بلامانع است.

شستشوی چرخ دستی تجهیزات پزشکی

در بیمارستان ها از چرخ دستی هایی که معمولا برای حمل و نقل مایعات بدن و بعضی بافتها، لوازم پزشکی و سینی های دفع استفاده می گردد. شستشوی این چرخ دستی ها در محلهای تعیین شده و تخلیه پساب آنها به شبکه فاضلاب بلامانع است.

دفع فاضلاب با دمای بالاتر از 45 درجه سانتی گراد به شبکه جمع آوری فاضلاب ممنوع می باشد.

مواد رادیو اکتیو

مواد پرتو زا بایستی بر طبق مقررات سازمانهای مسئول ( سازمان انرژی ) و زیر نظر کارشناسان آن سازمان نسبت به جمع آوری ، بسته بندی، برچسب گذاری و دفع نهایی آنها اقدام نماید. دفع هر نوع مواد پرتو زا به داخل شبکه جمع آوری فاضلاب ممنوع می باشد.

دیالیز

دیالیز یک جایگزین مصنوعی برای عملکرد کلیه ها در مواقعی است که از کار افتاده اند.

بخش دیالیز شامل تصفیه آب می باشد که حاصل آن تولید فاضلاب غلیظ شده است. آب مورد استفاده در دیالیز قبل از اینکه به داخل چرخه آب وارد شود، توسط سختی گیر، فیلتر گرانولی کربن فعال، فیلتر دانه ریز و اسمزمعکوس تصفیه می شود.

فاضلاب طبیعی که از فرآیند دیالیز و بعد از دیالیز تولید می شود، را می توان به شبکه فاضلاب تخلیه نمود. پساب حاصل از فرآیندهای شستشوی معکوس و بارگذاری مجدد فیلترهای سختی گیر و همچنین پساب اسمز معکوس را تنها با اجازه کارشناس شرکت آب و فاضلاب می توان به شبکه تخلیه نمود.

خدمات سرپایی و بستری

ظروف جمع آوری ادرار و مدفوع بیماران

به طور معمول در بیمارستان برای نظافت بیماران بستری شده پس از دفع ادرار و مدفوع از دستمال تمیزکننده استفاده می شود و تمیز کردن ظروف جمع آوری ادرار و مدفوع بیماران باعث ایجاد یک چسب کاغذی در لوله های دفع فاضلاب می شودکه می تواند به جدار داخلی لوله فاضلاب و دیواره های ایستگاه پمپاژ بچسبد.

حوادث متعددی در اثر پس زدگی فاضلاب ناشی از این گرفتگی ها در شبکه های فاضلاب شهر مشاهده شده است. این امر موجب آسیب زیاد و در نتیجه هزینه های زیاد تعمیر و نگهداری شبکه می شود که به طور معمول این هزینه ها به عهده مشترک فاضلاب می باشد. توصیه می شود بیمارستان ها برای پیشگیری از این اتفاقات از دفع دستمالهای تمیز کننده به داخل مجاری فاضلاب خودداری نمایند.

ژلهای الکلی

به طور معمول در بیمارستان ژلهای الکلی به منظور ضدعفونی نمودن دستها به کار برده می شود. فقط ژلهایی که حاوی Siloxanes نمی باشند و در دستورالعمل اطلاعات ایمنی آنها ممنوعیتی برای تخلیه به شبکه فاضلاب قید نشده است می توانند پس از آبکشی و شستشو وارد شبکه فاضلاب شوند.

فرآورده های دارویی و پزشکی

مواد سیتوتوکسیک، سیتواستاتیک و یا داروهایی که حاوی اجزای تشکیل دهنده فعال دارویی می باشند. واکسن ها، سرمها، داروهای کنترل شده و حتی داروهایی که بیماران با خود به بیمارستان می آورند، نبایستی به شبکه فاضلاب تخلیه شوند. پساب حاصل از شستشو و یا آبکشی بطریها حاوی مواد فعال دارویی سیتوتوکسیک و سیتواستاتیک و همچنین بسته بندی های داروهای مصرف شده، نبایستی به شبکه فاضلاب تخلیه شوند.

سردخانه اجساد

محلی برای نگهداری اجساد قبل از مراسم تدفین می باشد. فاضلاب حاصل از این بخش فقط بایستی به شبکه جمع آوری فاضلاب تخلیه شود

محل نگهداری اجساد

این اتاق دارای سردخانه ای است که اجساد را برای شناسایی نگهداری می کنند. به طور دوره ای این اتاق گندزدایی و شستشو می شوند.و تخلیه این فاضلاب به شبکه فاضلاب مجاز است.

محل کالبد شکافی

در بخش کالبد شکافی مایعات بدن، خون ادرار، محتویات شکم و مدفوع ممکن است از بدن جسد خارج شود بنابراین ضرورتا میز کالبد شکافی و کف این اتاق با آب و مواد گندزدا شامل باکتری کشها و ویروس کشها گندزدایی می شود. فاضلاب این قسمت نیز مستقیم به شبکه فاضلاب دفع می شود. مجاری خروجی فاضلاب های این بخش بایستی دارای کف شورهای مجهز به صافی باشد تا بافتهای درشت بدن وارد شبکه فاضلاب نشوند.

آب درمانی و استخرهای زایمان

بیمارستانها ممکن است دارای استخرهای متعددی برای مصارف درمانی و زایمان باشد. فاضلاب ناشی از این استخرها را می توان تحت شرایطی به شبکه فاضلاب متصل نمود.

استخرهای شنا درمانی

استخرهای شنا و استخرهای درمانی دارای سیستم فیلتراسیون برای حذف مواد آلاینده از استخر می باشند. این فیلترها را براساس دوره های زمانی خاص شستشوی معکوس داده و فاضلاب حاصل از آن به داخل شبکه فاضلاب تخلیه می شوند. استخرها هم هر چند وقت یکبار برای تعمیر و نگهداری تخلیه می شوند. فاضلاب ناشی از فرآیند شستشوی فیلترها برای دفع به شبکه فاضلاب نیازمند تایید کارشناس شرکت آب و فاضلاب می باشد.

استخرهای زایمان

ظرفیت این استخرها 450 تا 500 لیتر می باشد. معمولا ماده اضافی به آب این استخرها اضافه نمی شود، تحت شرایط خاص ممکن است روغن های معطری به آن اضافه شود. جفت جنین معمولا در داخل آب این استخر وارد نمی شود، اما اپیزیوتومی ( نوعی جراحی ) ممکن است در داخل یا خارج استخر انجام شود. در چنین شرایطی آب استخر حاوی مایعات بدن می باشد که در حین تولد دفع می شود. مواد شیمیایی اضافی تنها در هنگام آلودگی زدایی استخر زایمان قبل و بعد از آن اضافه می شود.

آشپزخانه

خدمات تهیه غذا با توجه به اندازه بیمارستان می تواند بسیار وسیع یا محدود باشد.

گرفتگی شبکه فاضلاب

بهره برداران شبکه فاضلاب گرفتگی خطوط فاضلاب و پس زدگی فاضلاب به محیط را که در اثر تجمع چربی روغن، گریس و بقایای مواد غذایی اتفاق می افتد را به دفعات تجربه کرده اند. ایجاد تمهیداتی مثل چربی گیر و … برای تخلیه به شبکه فاضلاب ضروری می باشد.

خشک شویی

بسته به مراکز درمانی، این بخش ممکن است توسط خود بیمارستان یا توسط پیمانکار انجام شود. فرآیندهای مورد استفاده در این بخش بسته به نوع مواد و البسه ای که بایستی تمیز شوند شامل روشهای شستشوی متفاوتی می باشد. برای مثال البسه های بسیار آلوده نیازمند استریلیزه نمودن از طریق خشک شویی و تجهیزات وابسته به آن می باشد.