استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده

کاربرد دوباره ی فاضلاب تصفیه شده برای نیازهای غیرخانگی

در ایران که اندازه ی بارندگی سالانه کم و نیاز آبی کشور رو به افزایش است استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آب مورد نیاز برای کاربردهای خانگی جزیی کوچکتر ( کمتر از ده درصد) از تمام نیاز آبی کشور را در برمی گیرد. در صورتی که کاربردهای آبیاری کشاورزی، آبیاری فضاهای سبز مانند پارک ها و فضاهای سبز کناره ی خیابان ها و بزرگ راه ها، نیاز کارخانه ها، نیاز دامداری و … حدود 90 درصد تمام آب مورد نیاز کشور را در بر می گیرد. کاربرد فاضلاب تصفیه شده با در نظر گرفتن شرایط بهداشتی آن به جای آب شیرین برای برطرف کردن هر چه بیشتر از نیازهای 90 درصد نامبرده کمک به افزایش آب شیرین موجود برای کاربردهای خانگی به ویژه در شهرها می کند.

استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده

با توجه به اینکه فاضلاب جزو آب های شیرین ولی آلوده به حساب می آید، کاربرد دوباره ی فاضلاب به مراتب ارزان تر از شیرین کردن دریا در شهرهای کرانه ی خلیج فارس و دریای خزر و غالبا ارزان تر از شیرین کردن آب های لب شور چاه ها در شهرهای مرکزی ایران است.

افزون بر این فاضلاب تصفیه شده منبعی است نزدیک به محل های مسکونی، مقدار آن در ماه های گوناگون سال نسبتا یکسان و خشک سالی هم تاثیر چندانی در تولید آن ندارد.

استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری کشاورزی بجز صرفه جویی در مصرف آب شیرین به علت وجود مواد کودی در آن می تواند منبع غذایی خوبی برای گیاهان شود.

درجه ی تصفیه لازم برای استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده ضوابط بهداشتی آن

درجه ی تصفیه لازم برای استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده بسته به نوع مصرف دارد

• درجه ی تصفیه لازم برایاستفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در آبیاری کشاورزی

کشاورزان بزرگ ترین مصرف کننده ی آب های شیرین هستند و در ایران به علت کمی بارندگی، نزدیک به 90 درصد آب شیرین کشور را بخود اختصاص می دهند. برای آبیاری کشاورزی، به ویژه وقتی محل آن در بیرون شهر باشد، تصفیه بیولوژیکی همراه با ته نشینی نهایی و گندزدایی کافی است.

از دید آلودگی میکروبی فاضلاب تصفیه شده باید نوع گیاه مورد آبیاری را به قرار زیر در نظر گرفت:

• در آبیاری سبزیجات و گیاهانی که به صورت خام مصرف می شوند مانند گوجه فرنگی و خیار، کیفیت فاضلاب از نظر عوامل بیماری زا و میکروبی بسیار با اهمیت است. برای این کاربرد تصفیه پیشرفته فاضلاب پیشنهاد می شود.
•  در آبیاری سبزیجات و گیاهانی که به صورت پخته مصرف می شوند، به علت کشته شدن بیشتر میکروب ها در درجه ی گرمای زیاد، توجه به آلودگی میکروبی در این گونه فاضلاب های تصفیه شده ، محدودیت کمتری به همراه دارد. در این مورد باید بطور عمده به آلاینده هایی به ویژه شیمیایی که بر اثر گرما از بین نمی روند توجه کرد.
• در آبیاری گیاهان صنعتی مانند کتان، پنبه، کنف، دانه های روغنی و گیاهان دیگر شبیه آن ها، باید جنبه های بهداشتی، به علت امکان تماس کشاورزان و کارگران کشتزارها با فاضلاب، مورد توجه قرار گیرد.
• در آبیاری درختانی که فرآورده ی خوراکی ندارند مانند درخت کاج، سرو و شبیه آن ها باید به خطرهای ناشی از تماس مردم با فاضلاب تصفیه شده را مورد توجه قرار داد در حالی که برای آبیاری درختانی که فرآورده خوراکی (میوه) دارند باید فاضلاب تصفیه شده را، علاوه بر تماس مردم با آن، از نظر مواد سمی آن که ممکن است به وسیله ی ریشه درختان جذب شود نیز مورد توجه قرار داد.

• درجه ی تصفیه لازم برایاستفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در تغذیه ی آب های زیرزمینی

در ایران به علت محدودیت منبع های آب های روی زمینی و نیز به علت ناهماهنگی زمان بارش های آسمانی با نیاز آبی بخش های گوناگون کشور و به ویژه کشاورزی در مناطق خشک حوزه های مرکزی ایران، برداشت آب های زیر زمینی بیش از حد افزایش یافته است، به طوری که افت سطح آب های زیرزمینی در بسیاری از دشت های کشور گرفتاری های بسیاری را به وجود آورده است.

بدین جهت کاربرد فاضلاب تصفیه شده در تغذیه ی آب های زیرزمینی یکی از راه های افزایش منبع های ذخیره ی آب که ویژه در حوزه های مرکزی کشور است. تغذیه ی سفره های آب زیرزمینی به یکی از روش های زیر انجام می گیرد.

در این روش فاضلاب تصفیه شده در چاه های کنده شده ای وارد می سازند تا در زمین نفوذ و به سفره های آب زیرزمینی وارد شود. این گونه چاه ها را می توان به دو گونه ساخت.

• چاه هایی با هزینه ی کمتری ایجاد می شوند و کف آن ها به سطح آب زیرزمینی نمی رسد. گودی چاه ها را بسته به ویژگی آبخانه، نفوذناپذیری زمین و مقدار فاضلابی که برای تزریق در نظر گرفته شده است انتخاب می کنند.
• چاه هایی تا سطح آب زیرزمینی کنده می شوند و فاضلاب تصفیه شده را مستقیما وارد منبع های آب زیرزمینی می کنند. ساختمان این چاه ها به ویژه وقتی سطح آب زیرزمینی زیاد گود باشد پرهزینه بوده و لذا به ندرت کاربرد پیدا می کند.

• درجه ی تصفیه لازم برای استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده

برای مصرف های صنعتی

امروزه با پیشرفت صنعت ها و ایجاد کارخانجات درون و یا در کنار شهرها نیاز صنایع روز به روز افزایش می یابد. مصرف های آب در کارخانه ها در ده اخیر رشد زیادی داشته است.بنابراین فاضلاب تصفیه شده می تواند منبع مناسبی برای برطرف کردن نیاز کارخانه هایی باشد که فاصله ی زیادی با تصفیه خانه ی فاضلاب نداشته باشند. مهمترین موارد کاربرد فاضلاب تصفیه شده در کارخانه ها عبارتند از:

 1:  استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در سامانه های خنک کننده

آب مورد نیاز کارخانه ها برای خنک کردن ماشین ها، بخش مهمی از کاربرد آب شیرین را شامل می شود. دو روش برای خنک کردن آب در کارخانه ها معمول است. کاربرد یک بار آب، که به علت زیادی مصرف استفاده از فاضلاب تصفیه شده اقتصادی نیست. در عمل برای صرفه جویی در فاضلاب تصفیه شده از سامانه های خنک کننده آب استفاده می شود. خنک کردن و کاربرد دوباره ی آب می تواند با کمک برج های آب خنک کن و یا به وسیله استخرهای روباز انجام گیرد.

• در یرج های آب خنک کن: مشکل اصلی کاربرد فاضلاب تصفیه شده در برج های خنک کننده ایجاد رسوب روی قسمت های گوناگون برج است
• استخرهای آب خنک کن

2:  استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در آب گرم کن ها

استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در این قسمت ها نیاز به رعایت شرط های ویژه است. به طور معمول هر چه فشار درون آب گرم کن بیشتر باشد ویژگی های فاضلاب تصفیه شده افزایش می یابد.

در بسیاری موارد حتی آب آشامیدنی هم باید، برای بهبود کیفیت و کاهش سختی، پیش از کاربرد در آب گرم کن کارخانه ها تصفیه می شود.

3:  استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در فرآیندهای صنعتی

در کارخانه ها به جز  استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده برای سامانه های خنک کننده و آب گرم من ها ممکن است به عنوان یک ماده ی اولیه در فرآیند تولید نیز به کار رود.

درجه ی تصفیه ی لازم برای استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در آبیاری فضاهای سبز درون شهرها

بعلت امکان تماس فاضلاب تصفیه شده با مردم چه از دید برخورد با بدن و یا آلودگی هوا، فاضلاب تصفیه شده باید نخست پیش از وارد شدن به شبکه پخش آن در شهر در تصفیه خانه مورد تصفیه ی پیشرفته قرار گیرد و دوم اینکه ساختمان شبکه ی پخش آن در شهر، چگونگی پخش آب و زمان آن با توجه به ضوابط ویژه ای انجام گیرد.

گندزدایی فاضلاب تصفیه شده

کلرزنی متداول ترین روش گندزدایی برای فاضلاب تصفیه شده است. اما در مورد کاربرد فاضلاب تصفیه شده در شهرها باید افزود که از نقطه نظر بهداشتی کنترل تعداد کلیفرم ها در فاضلاب تصفیه شده اهمیت ویژه ای دارد.

باید فاضلاب تصفیه شده را برای کاربردهای شهری و یا فرستادن به دریاچه ها و منبع های طبیعی، نخست کلرزدایی کرد و مقدار کلر را تا حدود نیم میلی گرم در لیتر کاهش داد که برای مردم و ماهی ها زیان آور نباشند.