تصفیه فاضلاب رنگرزی
تصفیه فاضلاب رنگرزی
صنایع رنگرزی یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آب هستند. در این صنابع به علت تنوع روش های تولید پساب های مختلف که از نظر کیفی و کمی تفاوت زیادی با یکدیگر دارند تولید می شوند.
این صنایع مصرف کننده موادی همچون انواع رزین ها، انواع حلال های آلی، انواع روغن ها، انواع پاک کننده ها و سیلیکات ها می باشند. ضمنا اهم رنگ های مصرفی در رنگرزی عبارت است از رنگ های اسیدی، رنگ های آزوئیک، رنگ های بازیک، رنگ های مستقیم، رنگ های دیسپرس، رنگ های دندانه ای، رنگ های راکتیو، رنگ های گوگردی،رنگ های خمی، رنگ های متال کمپلکس و رنگ دانه ها می باشد.
رنگ ها و بعضی مواد شیمیایی مصرفی در صنعت رنگرزی قطعا تماما به مصرف نخواهد رسید و قسمتی از آن ها همراه فاضلاب رنگرزی دفع می گردد. میزان هدر رفت رنگ در انواع رنگرزی و براساس انواع الیاف مصرفی در جدول زیر آورده شده است.
| نوع الیاف | نوع رنگ | رنگ هدر رفته (گرم در کیلوی الیاف) | غلظت رنگ در پساب(میلی گرم در لیتر) |
|---|---|---|---|
| پنبه الیاف سلولزی | مستقیم | 1-5 | 10-50 |
| مصنوعی | راکتیو - گوگردی | 1-10 تا 5-1 | 30-200 تا 100-20 |
| پشم | اسیدی | 0.5-2.5 | 5-50 |
| نایلون | اسیدی | 0.5-2.5 | 5-50 |
| پلی استر | دیسپرس | 1-5 | 10-50 |
| اکریلیک | بازیک | 1-5 | 10-100 |
بدیهی است با دقتی که در ممانعت از هدر رفتن مواد اولیه به عمل می آید باز مقادیری از رنگ و سایر مواد مصرفی در نساجی از طریق فاضلاب ها از بین خواهد رفت.
مهمترین نحوه حذف رنگ از فاضلاب رنگرزی به قرار زیر است.
- جذب رنگ
- اکسیداسیون رنگ
از قدیم الایام ذغال فعال مخصوصا نوع دانه ای آن در حذف رنگ از فاضلاب رنگرزی به کار رفته است. عملا خلل و خرج موجود بر روی ذغال دانه ای جاذب رنگ خواهد بود. ذغال فعال می تواند علاوه بر رنگ بعضی مواد آلی و معدنی باقی مانده را از فاضلاب جذب نماید و تجربه نشان داده که هر چه غلظت ذغال در محیط کاری زیادتر و خلل و خرج آن ریز تر یعنی سطح تماس بیشتری دارا باشد قدرت جذب بیشتری خواهد داشت. محل استفاده از ذغال فعال بعد از تصفیه بیولوژیکی است فقط باید توجه داشت که چون مقادیر کمی از مواد معلق در فاضلاب تصفیه شده باقی می ماند بهتر است قبل از تماس فاضلاب با ذغال فعال آن را از صافی ماسه ای عبور دهیم.
زمان تماس فاضلاب با ذغال فعال بین 15 تا 35 دقیقه و فاضلاب می تواند با 2.5 تا 6.8 لیتر در متر مربع بر ثانیه سطح ذغال عبور نماید. میزان ذغال فعال مورد نیاز برای رنگبری فاضلاب رنگرزی در جدول زیر مشخص شده است.
| نوع پساب تصفیه شده | میلی گرم در مترمکعب ذغال فعال |
|---|---|
| پساب منعقد شده، ته نشین شده و صاف شده بعد از تصفیه زیستی | 25-50 |
| پساب صاف شده بعد از تصفیه زیستی | 50-75 |
| پساب منعقد شده، ته نشین شده و صاف شده بدون تصفیه زیستی | 75-200 |
اکسیداسیون شیمیایی با استفاده از گاز کلر و یا ازن نیز در متلاشی کردن باقی مانده رنگ ها در فاضلاب رنگرزی امکان پذیر است. اکسیداسیون با کلر در مواقعی که فاضلاب تصفیه شده در رودخانه تخلیه گردد یا به مصارف کشاورزی برسد خالی از اشکال نیست.
اخیرا توجه زیادی به کاربرد ازن به عنوان اکسیداسیون رنگ های باقی مانده در فاضلاب نساجی و رنگرزی شده است. ازن باید در محل مصرف تهیه شود و تولید هر گرم آن 25 تا 30 وات انرژی می خواهد. ازن در مخازن با عمق 4 متر تزریق می شود و در حذف قسمتی از BOD و COD باقی مانده در فاضلاب تصفیه شده هم بی تاثیر نیست.